การแก้ไขปัญหาและการตัดสินใจของนักบินคือหนึ่งในสมรรถนะทั้ง 9 อย่างที่นักบินทุกคนต้องเหลาให้แหลมคมอยู่เสมอ
.
เรื่องนี้ฝึกยากที่สุด เพราะว่าธรรมชาติของการทำงานที่เท้าต้องพ้นพื้นตลอดเวลานั้น มันไม่มีเวลาให้คิดเยอะ สมองคือส่วนสำคัญ คือกุญแจไขปัญหาเพื่อนำไปสู่การตัดสินใจที่ดีที่สุด
.
ปี ค.ศ. 1978 เครื่องของสายการบิน United Airlines Flight 173 เกิดปัญหากับระบบล้อขณะทำการบิน นักบินพยายามแก้ไขปัญหา วิเคราะห์สาเหตุนานเกินไป กระทั่งน้ำมันเชื้อเพลิงหมด ทำให้เครื่องยนต์ทั้งหมดดับ นักบินต้องรีบนำเครื่องร่อนลง เหตุการณ์ครั้งนั้นมีผู้เสียชีวิต 10 คน รอดชีวิต 179 คน
.
ปี ค.ศ.1989 เครื่องสายการบิน British Midland Flight 92 เกิดเหตุขัดข้องกับเครื่องยนต์ฝั่งซ้ายขณะกำลังไต่ นักบินตัดสินใจทำตามขั้นตอนอย่างรวดเร็ว นั่นคือการดับเครื่องยนต์ที่ขัดข้อง ทว่า นักบินดับเครื่องยนต์ผิด ดันไปดับเครื่องยนต์ที่ดี (เครื่องยนต์ฝั่งขวา) ผลคือเครื่องตก เสียชีวิต 47 คน รอด 79 คน
.
สองเคสข้างต้นเข้าตำราของการตัดสินใจว่า “อย่าช้าเกินไปและอย่าเร็วเกินควร”
.
การตัดสินใจเป็นเรื่องของสมอง และสมองของคนเรานั้นจำแนกได้สามส่วนได้แก่
.
1.Head Brain – สมองส่วนหัว มีเซลล์ประสาทราว 86 พันล้านเซลล์ เป็นศูนย์กลางของระบบความคิดแบบมีตรรกะ เป็นส่วนที่ใช้คิด วิเคราะห์เหตุการณ์อย่างมีเหตุผล โดยเฉพาะสมองส่วนหน้าที่เรียกว่า PFC (Prefrontal cortex) ที่นักบินถูกฝึกให้ใช้สมองส่วนนี้มากที่สุด
.
2.Heart Brain – สมองส่วนหัวใจ มีเซลล์ประสาทประมาณ 40,000 เซลล์ ประมวลผลด้านอารมณ์เป็นหลัก สื่อสารด้านความรู้สึกไปยังสมองส่วนหัว
.
3.Gut Brain – สมองส่วนลำไส้ อยู่ในระบบย่อยอาหาร เซลล์ประสาทมีมากกว่า 100 ล้านเซลล์ มีผลต่อระบบการตอบสนองตามสัญชาตญาณ เชื่อมโยงกับความรู้สึกภายในจิตใจ ยิ่งในกรณีคับขัน เช่น เมื่อไม่เหลือเวลาให้คิดแล้ว รวมถึงขาดซึ่งข้อมูลแวดล้อม สัญชาตญาณจะถูกดึงขึ้นมาทำงานทันที
.
หลักสำคัญของเรื่องการตัดสินใจคือ การบริหารสมองทั้งสามส่วนให้สมดุล สำหรับการบิน การวิเคราะห์สถานการณ์แวดล้อมนั้น จำเป็นต้องใช้สมองส่วนหัวให้มาก โดยเฉพาะส่วนย่อยที่ชื่อว่า PFC เป็นส่วนที่คิดอย่างมีเหตุผล มีตรรกะ เป็นสมองแห่งปัญญา
.
ในยามคับขัน สมองของนักบินจะสั่งให้ร่างกายตอบสนองแทบจะอัตโนมัติ เพราะเราถูกฝึกให้รับมือกับสถานการณ์ผิดปกติแบบซ้ำๆ แต่ว่า ‘การฝึก’ กับ ‘เหตุการณ์จริง’ นั้นมันไม่เหมือนกัน
.
เมื่อเผชิญกับเหตุการณ์จริง จะมีสภาพแวดล้อมจริงที่กดดันถาโถมเข้ามา ประสิทธิภาพของสมองจะลดลง สมองหัวใจจะมีบทบาทมาก เพราะเป็นเรื่องของการควบคุมอารมณ์ด้วย และบางครั้งหากควบคุมอารมณ์ไม่ได้ ร่างกายอาจตอบสนองต่อสิ่งเร้าต่างๆโดยใช้สัญชาตญาณนำ
.
หากนักบินปล่อยให้ใช้สัญชาตญาณนำมากเกินไป ก็ไม่ดี เพราะท้ายที่สุดแล้วการใช้ปัญญานำย่อมดีที่สุด หากแต่ความยากของนักบินก็คือ การแก้ไขปัญหาและตัดสินใจภายใต้สถานการณ์ที่กดดัน ฉะนั้น ‘การฝึก’ สำหรับนักบินจึงสำคัญมาก
.
ฝึกให้คิดเยอะๆ โดยไล่ลำดับจากเรื่องง่ายๆไปสู่เรื่องที่ซับซ้อนมากขึ้น ฝึกจำลองสถานการณ์โดยใช้เคสต่างๆที่เคยเกิดขึ้นในอดีต เหลาระบบความคิด การตัดสินใจ กระทั่งเกิดความเฉียบคม
.
เมื่อถึงจุดที่ต้องดึงเอาสัญชาตญาณมาใช้ จะได้ไม่ผิดพลาด เพราะการตัดสินใจทั้งหมดล้วนผ่านกระบวนการทางสมองทั้งสามส่วน เป็นการทำงานที่เชื่อมโยงกัน
.
สำหรับเรื่องการตัดสินใจในการบินนี้ มีโมเดลมากมายที่ถูกออกแบบไว้ให้จำ เผื่อเผชิญสถานการณ์จริงจะได้มีหลักยึดเอาไว้ใช้ เช่น DODAR (Diagnose the problem, Consider the Options, Decided which to follow, Act, Review) หรือจะเป็น GRADE ประกอบไปด้วย Gather, Review, Analyse, Decide, Evaluate
.
กรณีเหตุการณ์นักบินพะวงกับเรื่องระบบล้อที่ขัดข้อง พยายามควานหาสาเหตุจนลืมเรื่องน้ำมันเชื้อเพลิง เป็นเรื่องของการวิเคราะห์ที่ล่าช้าเกินควร โฟกัสกับสิ่งตรงหน้ามากเกินไป ส่งผลให้ขาดความระมัดระวังในส่วนอื่นๆ
.
ส่วนกรณีนักบินดับเครื่องยนต์ผิดข้าง เป็นการใช้สัญชาตญาณนำ ด่วนตัดสินใจเกินไป
.
ในตำราบริสโตของนักบินมีประโยคหนึ่งบอกว่า
.
“Don’t jump to conclusions, but also avoid paralysis by analysis”
.
เรื่องของการคิดนี้ ลึกซึ้งมาก ในอดีตครูฝึกนักบินชอบเน้นเรื่องฝีมือ ความเนียนในการคอนโทรลเครื่อง แต่ปัจจุบันเรื่องการใช้สมอง การฝึกให้คิดเป็น วิเคราะห์ได้ ตอบสนองทันเวลา ถือเป็นสิ่งสำคัญในวิชาชีพนี้อย่างมาก
.
จะเกลาความคิดให้สามารถบริหารสมองทั้งสามส่วนให้สมดุล ไม่ง่ายเลย เรื่องการตัดสินใจและแก้ปัญหาบนอากาศนี้ จะช้าไปก็ไม่ดี จะเร็วไปก็ไม่ควร ต้องจัดลำดับความสำคัญเป็น บริหารความเสี่ยงได้ ทุกอย่างต้องพอดิบพอดี
.
สมรรถนะด้านการแก้ไขปัญหาและการตัดสินใจของนักบิน จะถูกวัดและประเมินอย่างลึกซึ้ง โดยเฉพาะในคอร์สของนักบินที่กำลังฝึกเพื่ออัปเกรดตัวเองขึ้นไปสู่ตำแหน่ง ‘กัปตัน’
.
นักบินท่านหนึ่งกล่าวไว้ว่า
.
“A superior pilot uses superior judgment to avoid situations requiring superior skill”
.
<นักบินที่ดีย่อมใช้วิจารณญาณอันชาญฉลาด ในการหลีกเลี่ยงที่จะพาตนเองเข้าไปสู่สถานการณ์ที่ต้องใช้ทักษะและขีดความสามารถที่สูงที่สุดในการแก้ไขปัญหานั้น>
.
โดยสรุป เหนือกว่าการตัดสินใจที่เฉียบคมในภาวะคับขัน คือการตัดสินใจไม่พาตัวเองเข้าไปสู่ภาะวะที่คับขันนั้นนั่นเอง
.
.
อ่านบทความอื่นๆได้ใน Facebook Page : Hovering Inspirations 👇
https://www.facebook.com/profile.php?id=61558412223812&mibextid=ZbWKwL