ระบบเงียบๆในตัวเรากับการบิน

เรื่องนี้เขียนยาก อ่านยาก และกว่าจะแกะออกมาเรียงร้อยเป็นคำพูดให้อ่านง่าย ค่อนข้างหินพอควร แต่ถ้าใครชอบเรียนรู้เรื่องเกี่ยวกับระบบต่างๆในร่างกายคนเรา ก็อาจจะชอบทานอาหารจานด่วนที่กลืนยากจานนี้ก็เป็นได้

.

เรื่องนี้เกี่ยวกับกลไกบางอย่างที่นักบินต้องเรียนรู้ อยู่ในวิชาปัจจัยมนุษย์ เป็นระบบหนึ่งในร่างกายเรา ระบบนี้ทำงานตลอดเวลา อย่างเงียบเชียบ .. ภายในตัวเรา

เรากำลังพูดถึง Nervous System (ระบบประสาท), Endocrine System (ระบบฮอร์โมน), และ Body Temperature Control (การควบคุมอุณหภูมิของร่างกาย) ทั้งหมดนี้เปรียบได้กับระบบไร้เสียงที่เป็นเสมือน ‘ผู้คุ้มกัน’ ตัวจริงในทุกเที่ยวบิน

.

ในโลกที่เต็มไปด้วยแสง เสียง ความร้อน และแรงสั่นสะเทือน ร่างกายเรามีกลไกที่เรียกว่า Sensory Threshold (เซนเซอรี ธริชโฮลด์) —มันคือระดับการรับรู้สิ่งเร้า เป็นด่านแรกของการรับรู้ ที่ระบบประสาทจะเริ่ม ‘ตอบสนอง’ ต่อสิ่งกระตุ้น หมายความว่า หากสิ่งที่มากระตุ้นเบากว่าระดับนี้ ระบบประสาทจะไม่รู้สึกหรือไม่ตอบสนอง

.

ในการบิน การเปลี่ยนแปลงระดับความสูงหรือความเร็วเพียงเล็กน้อยอาจ บางครั้งสติจับไม่ทัน มันเกิดขึ้น…ในเสี้ยววินาทีที่เราไม่รู้ตัว

.

นี่คือเหตุผลว่าทำไมนักบินต้องฝึกการรับรู้เล็กๆน้อยๆ และไม่ประมาทกับสิ่งที่มองไม่เห็น

.

มีกระบวนการหนึ่งของระบบประสาทชื่อว่า Habituation (ฮาบิชูเอชัน) เป็นอีกหนึ่งกับดักที่ทำให้ร่างกายและสมองตอบสนองช้าลง เช่นกรณีคนเราพบเห็นสิ่งเดิมซ้ำ ๆ (เช่น เส้นขอบฟ้าที่ไม่เปลี่ยน) สมองจะ ‘ลดความสนใจ’ โดยอัตโนมัติ เป็นการประหยัดพลังงานในการประมวลผล

.

และถ้านักบินไม่ตื่นตัวเพียงพอ อาจพลาดสัญญาณเล็กๆ ที่กำลังนำไปสู่หายนะ

.

ต่อไปนี้คือ 3 ระบบสำคัญที่ทำงานเงียบๆในร่างกาย ผู้คุ้มกันไร้เสียงที่ซ่อนอยู่เบื้องหลังการทำงานของนักบินทุกคน

.

1. Nervous System (ระบบประสาท) เสมือนเส้นทางสายฟ้าในตัวเรา มันคือสายส่งข้อมูลจากโลกภายนอกเข้าสู่สมอง และจากสมองสู่ร่างกาย

แบ่งเป็น 2 ส่วนใหญ่ได้แก่

.

1) Central Nervous System (CNS) (ระบบประสาทส่วนกลาง) คือ สมองและไขสันหลัง

2) Peripheral Nervous System (PNS) (ระบบประสาทส่วนปลาย) คือ เครือข่ายเส้นประสาทที่กระจายทั่วร่างกาย

.

สังเกตอาการในชีวิตประจำวันได้ง่ายๆเช่น

.

การสัมผัสสิ่งร้อนแล้วชักมือกลับอัตโนมัติ !

การตัดสินใจดึงคันบังคับทันทีเมื่อเจอลมปะทะแรง !

.

ทั้งหมดเริ่มต้นจากระบบประสาทที่สั่งการในเสี้ยววินาที ก่อนที่เราจะรู้ตัวซะอีก

.

ส่วนย่อยของระบบประสาทที่น่าสนใจที่ตำราการบินเขียนไว้ได้

.

Cerebral Cortex (ซีรีบรัล คอร์เทกซ์ – เปลือกสมองใหญ่) คือพื้นที่ที่ควบคุมความคิดชั้นสูง เช่น การวางแผนและการตัดสินใจ

ในขณะที่ Medulla Oblongata (เมดัลลา ออบลองกาตา – ก้านสมองตอนล่าง) และ Cerebellum (เซเรเบลลัม – สมองน้อย) คอยควบคุมกิจกรรมพื้นฐานทั่วไปของร่างกาย เช่น การหายใจและความรู้สึกร้อนหนาว

.

ทุกครั้งที่นักบิน ‘ควบคุม’ อากาศยานอย่างราบรื่นภายใต้สถานการณ์ที่กดดันสุดๆนั้น มันคือการทำงานร่วมกันระหว่างระบบที่ฝึกฝนได้ (cortex) และระบบที่ฝึกไม่ได้ (reflex)

.

2. Endocrine System (ระบบฮอร์โมน) คือฮอร์โมนเงียบที่คอยกุมชีวิตเราไว้

.

ถ้าเปรียบ Nervous System เป็นระบบสายฟ้า

Endocrine System ก็เปรียบได้กับสายน้ำลับ ที่คอยส่งข้อความผ่านกระแสเลือด

.

มันทำงานผ่านฮอร์โมนจากต่อมต่าง ๆ เช่น

.

Pituitary Gland (Master Gland) (พิทูอิทารี แกลนด์ คือ ต่อมใต้สมอง) มีหน้าที่ควบคุมการเจริญเติบโต, ความดันโลหิตและสมดุลของเหลว

Adrenal Glands (อะดรีนัล แกลนด์ส – ต่อมหมวกไต) จะปล่อยอะดรีนาลีนในช่วงภาวะฉุกเฉิน (Flight or Fight Response)

Thyroid Gland (ไทรรอยด์ แกลนด์) คอยควบคุมการเผาผลาญพลังงาน

Pancreas (แพนเครียส) ทำหน้าที่คุมระดับน้ำตาลในเลือด

.

เมื่อเจอสถานการณ์เสี่ยง — เช่น เครื่องยนต์ดับกลางอากาศ — ร่างกายปล่อย อะดรีนาลีน ออกมาในชั่วพริบตา

.

หัวใจเต้นเร็วขึ้น, หลอดเลือดหดตัว, กล้ามเนื้อพร้อมระเบิดพลัง

.

นี่คือการเตรียมร่างกายให้รอด…ก่อนที่สมองจะสั่งให้ทำอะไรต่อจากนั้น

.

3. Body Temperature Control (การควบคุมอุณหภูมิของร่างกาย) สิ่งนี้คือสมดุลที่มองไม่เห็น

.

นักบินบางกลุ่มต้องทำงานในสภาพอากาศสุดขั้ว หนาวยะเยือกเหนือมหาสมุทร ในขณะที่บางกลุ่มต้องทำงานภายใต้อากาศร้อนระอุเหนือน่านฟ้าเขตร้อน

ร่างกายเรามีกลไกควบคุมอุณหภูมิที่ทรงพลังมาก

.

เมื่อร้อนเกินไป → หลอดเลือดขยาย, เหงื่อออก, ลดการสร้างพลังงาน

เมื่อหนาวเกินไป → หลอดเลือดหด, ตัวงอเพื่อลดพื้นที่สัมผัส, เพิ่มการสั่นกล้ามเนื้อ

.

หากอุณหภูมิร่างกายต่ำเกินไป → สมองเริ่มทำงานผิดปกติ → สูญเสียเหตุผล → หมดสติ

หากสูงเกินไป→ ประสิทธิภาพร่างกายและสมองทรุดลงอย่างรุนแรง → เสี่ยงหมดสติจากภาวะขาดน้ำ-เกลือแร่

.

บ้านเราอากาศร้อน ถ้ารู้ว่าต้องไปบินเที่ยวบินนานๆ อย่าลืมเตรียมน้ำดื่มติดไปด้วย น้ำสำคัญกับร่างกายมาก

.

ในห้องนักบิน การควบคุมสภาพแวดล้อมจึงสำคัญ มันคืองานที่ต้องทำภายใต้สภาพแวดล้อมที่ไม่น่าอภิรมย์

.

โลกการบินสอนเราเสมอว่า

.

“สิ่งที่มองไม่เห็น…มักสำคัญและอย่ามองข้าม”

.

เช่นเดียวกับร่างกายเรา

.

ระบบที่เราไม่รู้สึกว่ามันทำงาน คือระบบที่ช่วยให้เรายืนหยัด ทนทาน และรอดพ้นทุกแรงสั่นสะเทือน

.

นักบินที่เข้าใจ Nervous System รู้ว่าการฝึกฝนจนเกิด ‘reflex’ สำคัญแค่ไหน

นักบินที่เข้าใจ Endocrine System รู้ว่าต้องควบคุมอารมณ์ในสภาวะกดดันให้ได้

นักบินที่เข้าใจ Body Temperature รู้ว่าร่างกายต้องการสมดุลเพื่อรักษาการตัดสินใจที่เฉียบคม

.

สุดท้าย

.

“ความพร้อมของระบบเงียบๆ ในตัวเรา คือเครื่องมือที่ทรงพลังชิ้นนึงในการพาปีกขึ้นไปโบยบินบนท้องฟ้า”

เตรียมเครื่องให้พร้อมบินยังไม่พอ

.

หากแต่การเตรียมร่างกาย สมอง และจิตใจให้พร้อม สำหรับการโบยบินไปบนสภาพแวดล้อมที่ที่พร้อมจะเปลี่ยนแปลงทุกวินาทีก็สำคัญไม่แพ้กัน

….

อธิบายเสริมเกี่ยวกับ Cortex และ Reflex

.

ระบบที่ฝึกฝนได้ (Cortex)

.

คือ ส่วนของสมองที่เกี่ยวกับการคิด การวางแผน และการตัดสินใจ เช่น Cerebral Cortex

สามารถพัฒนาได้ผ่านการฝึกฝน เช่น การฝึกจำวิธีตอบสนองเมื่อเกิดเหตุขัดข้องในห้องนักบิน

ตัวอย่าง – การฝึกจำเช็คลิสต์ฉุกเฉิน หรือการวางแผนบินที่ซับซ้อน

.

ระบบที่ฝึกไม่ได้ (Reflex)

.

คือ การตอบสนองอัตโนมัติของร่างกายโดยไม่ผ่านการคิด เช่น ชักมือกลับเมื่อเจอของร้อน

เกิดจากการทำงานของ เส้นประสาทและก้านสมอง ไม่ต้องฝึกก็มีอยู่แล้ว แต่เร็วและจำเป็นต่อการเอาตัวรอด

ตัวอย่าง – การกระพริบตาเมื่อมีวัตถุพุ่งเข้าใกล้

.

สรุปสั้นๆคือ

.

Cortex = ฝึกได้, ใช้ในสถานการณ์ที่ต้องคิด

Reflex = ฝึกไม่ได้, ใช้ในสถานการณ์ฉุกเฉินที่ต้องการความรวดเร็ว

.

.

อ่านบทความอื่นๆได้ใน Facebook Page : Hovering Inspirations 👇

https://www.facebook.com/profile.php?id=61558412223812&mibextid=ZbWKwL