คืนนั้นฟ้ามืดสนิท ฤดูฝน มีเสียงฟ้าร้องสลับแสงฟ้าแลบเป็นครั้งคราว ผมและนักบินชาวแคนาดาพาเฮลิคอปเตอร์ บินขึ้นจากแท่นขุดเจาะแห่งหนึ่งกลางอ่าวไทย กำลังบินกลับเข้าหาฝั่ง เที่ยวบินนั้นคือหนึ่งในเที่ยวบินเช็กกัปตัน
.
หนึ่งในบททดสอบตอนเช็กกัปตันที่นักบินทุกคนต้องเจอคือเรื่องของ Pilot Incapacitation
.
พวกเรารู้ว่ามันคือการสมมติสถานการณ์ว่าหากนักบินหมดสติขณะทำการบิน นักบินอีกคนที่บินด้วยกันจะทำอย่างไร
.
แล้วจะรู้ได้อย่างไรว่านักบินที่เรากำลังบินด้วยนั้นหมดสติ
.
โดยปกติเวลานักบินคอนโทรลเครื่อง จะบังคับเครื่องแค่คนเดียว อีกคนจะทำหน้าที่มอนิเตอร์ค่าพารามิเตอร์ต่างๆเช่น ความสูง ความเร็ว ทิศทาง อัตราไต่ อัตราร่อน รวมถึงทำหน้าที่ติดต่อสื่อสาร พูดวิทยุติดต่อด้วย
.
<คนบังคับเครื่องเราเรียกว่า PF – Pilot Flying
คนติดต่อวิทยุเราเรียกว่า PM – Pilot Monitoring>
.
การขานโต้ตอบกันใน Cockpit โดยใช้ Standard Calls คือสิ่งที่เราทำกันจนชิน
.
ยกตัวอย่างเช่น PF บังคับเครื่องบินตรงบินระดับด้วยความเร็ว 120 นอต เมื่อถึงจุดๆหนึ่งจะต้องเลี้ยวซ้ายเพื่อเปลี่ยนทิศทาง แต่ PF ดันไม่เลี้ยวซ้าย แถมเครื่องค่อยๆเลี้ยวไปทางขวา แบบนี้เมื่อ PM เห็น จะรีบพูดว่า “Check Heading”
.
เมื่อ PF ได้ยิน และหากยังมีสติดีอยู่ จะรีบขานตอบกลับไปว่า “Correcting Heading” บ่งบอกว่า รู้แล้วว่าทิศหัวเครื่องเริ่มเพี้ยนไป และกำลังจะแก้ไข
แต่หาก PF ไม่ตอบ นิ่ง เบลอ เหม่อ หรือใดๆก็ตามแต่
.
PM จะต้องรีบดักให้ทัน แล้วต้องรีบสั่งทันทีว่าให้ PF เลี้ยวซ้ายทันที ในสถานการณ์นี้ PM อาจจะบอก PF ว่า “Turn Left Turn Left !”
.
และหาก PF ยังนิ่งเฉย ไม่ตอบสนอง เป็นที่แน่ชัดว่า หมดสติ หรืออาจจะหลงสภาพไปแล้ว
.
PM จะต้องรับคว้าคันบังคับทันที โดยพูดว่า
.
“I have control , I have control”
.
แน่นอนว่าทั้งหมดที่บอกมาตั้งแต่ทิศทางเครื่องเริ่มเพี้ยนไป จนกระทั่ง PM คว้าคันบังคับ เกิดขึ้นเร็วมาก เป็นหลักวินาที
.
นี่คือ 3 ขั้นตอนหลักในการกระตุกสติของนักบินด้วยกันเองในห้องนักบิน เราเรียกกันว่า ‘Deviation Calls’ สามารถสรุปขั้นตอนได้ดังนี้
.
1. Awareness Call – เตือนให้รู้ว่าอะไรกำลังผิดเพี้ยนไป เช่น ความสูงเปลี่ยน ความเร็วลด อัตราไต่มากเกินไป
2. Action Call – บอกให้ทำทันที เช่น เลี้ยวขวาๆ หรือ ไต่เดี๋ยวนี้
3. Control Transfer – คว้าคันบังคับทันที อย่าปล่อยให้เครื่องเสียการควบคุมเด็ดขาด
.
ท่ามกลางความมืดในห้องนักบินนั้น หลังขึ้นจากแท่นขุดเจาะมาได้ไม่นาน ผมทำหน้าที่ในตำแหน่ง PM
.
ขณะมอนิเตอร์ค่าต่างๆบนแผงเครื่องวัด อัตราไต่ของเครื่องก็เริ่มผิดเพี้ยนไป พร้อมๆกับทิศทางหัวเครื่อง อาการเอียงขวาก็มาอีก
.
ขั้นตอนของ Deviation Calls ทั้งหมดได้แก่ Awareness Call , Action Call และ Transfer Control ก็ถูกเรียกนำมาใช้ในทันที
.
แน่นอนว่าเมื่อไหร่ถึงขั้น PM คว้าคันบังคับ นั่นหมายความว่า ‘นักบินที่กำลังบินอยู่หมดสติ’ หรือ ‘Pilot Incapacitation’
.
นักบินหมดสติก็มีอยู่หลายแบบ ทั้งหมดสติร้อยเปอร์เซ็นต์ หมดแบบเบลอๆ แถมบางเคสยังจะมาก่อกวนการบังคับเครื่องก็มี โดยเฉพาะนักบินที่เป็นกัปตัน ประหนึ่งว่าป็นห่วง กลัว Co-Pilot เอาเครื่องไม่อยู่
.
ไม่ว่าจะเป็นกัปตันก็ดี ผู้ช่วยนักบินก็ดี ต่างก็สามารถเกิดอาการหมดสติขณะอยู่บนเครื่องได้
.
การเผชิญกับสถานการณ์เช่นนี้ จึงจำเป็นต้องทำตามขั้นตอนที่ถูกฝึกฝนมา ไม่ว่าจะเป็นการ บังคับเครื่องให้ได้ การไม่ให้นักบินที่หมดสติมายุ่งกับคันบังคับ การแจ้งเจ้าหน้าที่ควบคุมการจราจรทางอากาศ การขอให้หน่วยภาคพื้นเตรียมรถพยาบาล เรียกแพทย์ ให้มารอพร้อมที่หมายปลายทาง
.
เที่ยวบินนั้น นักบินแคนาดาแกล้งหมดสติยาว จวบจนเฮลิคอปเตอร์บินถึงที่หมายปลายทาง
.
ฝนปรอยเข้ามาหลังเครื่องลงจอดพอดี แสงฟ้าแลบสลับเสียงร้องเริ่มถี่ขึ้น การบังคับเครื่องคนเดียว บินไปด้วย ติดต่อไปด้วย ต้องระมัดระวังการถูกแทรกแซงการบังคับเครื่องจากกัปตันที่หมดสติ การวางแผนเส้นทางบินใหม่ที่ใกล้ที่สุดเพื่อพากัปตันที่หมดสติไปส่งให้ถึงมือแพทย์โดยเร็ว
.
ทั้งหมดคือสถานการณ์ที่ถูกสร้างขึ้นมา เป็นบททดสอบหนึ่งที่นักบินทุกคนต้องผ่าน โดยเฉพาะในคอร์สฝึกกัปตันนั้น จะยิ่งเข้มข้นมากเป็นพิเศษ
.
ขั้นตอน 3 อย่างที่เรียกว่า Deviation Calls จึงถือเป็นคาถาชั้นดีที่ควรใช้เป็นหลักยึด เป็นสิ่งที่ใช้กระตุกสติ ช่วยเตือนกันและกันในห้องนักบินได้เป็นอย่างดี
.
สติในการบินนั้นจึงสำคัญมาก การควบคุมอารมณ์ในภาวะไม่ปกติ การตัดสินใจ การปรับเปลี่ยนแผนหน้างาน ทั้งหมดต้องไว ทำตามขั้นตอน ถูกต้อง รอบคอบและแม่นยำ
.
ซึ่งบางครั้ง มันไม่ง่ายเลย ฉะนั้นการฝึกจำลองสถานการณ์ที่ไม่ปกติตามวงรอบของการฝึกสำหรับนักบินจึงสำคัญมาก
.
บินสองคนต้องหมั่นเรียกสติซึ่งกันและกัน
.
แต่ถ้าเป็นงานบินแบบบินคนเดียว (Single Crew Operations) ไม่มีใครช่วยเตือน ยิ่งต้องเตือนตัวเองให้มาก สติกับสมาธิจึงต้องสมดุลกัน
.
จะว่าไปแล้ว งานบนฟ้านี้ไม่ง่ายเลยจริงๆ
.
.
ภาพโดย Dylan Agbagni จาก Pixabay
.
อ่านบทความอื่นๆได้ใน Facebook Page : Hovering Inspirations 👇
https://www.facebook.com/profile.php?id=61558412223812&mibextid=ZbWKwL