Cockpit – ห้องนักบิน ห้องทำงานที่ต้องการทีมเวิร์ก

สถิติบอกว่าอุบัติเหตุที่ร้ายแรงที่สุดหลายครั้งในประวัติศาสตร์การบินไม่ได้เกิดจากเครื่องยนต์ดับ ไม่ใช่เรื่องข้อขัดข้องของระบบ แต่ส่วนใหญ่เกิดจากการที่

“ทีม..ไม่ทำงานกันเป็นทีม”

.

เรื่องทีมเวิร์กนี้ ไม่ใช่เรื่องแค่ภายในห้องนักบิน แต่มันคือเรื่องสำคัญกับสังคมมนุษย์อย่างเราๆ ที่ว่ากันว่า เราคือสัตว์สังคม และการทำงานส่วนใหญ่แล้ว จำเป็น .. ต้องมีทีม

.

เมื่อทุกคนลอยขึ้นไปบนฟ้าเดียวกัน นักบินต้องเป็น ‘ทีมเพลเยอร์ (Team Player)’ โดยไร้ข้อแม้

.

ไม่ใช่เพราะมันดูดีในคู่มือ ไม่ใช่เพราะตำราบอกให้ทำ แต่เพราะชีวิตทุกคนขึ้นอยู่กับมัน

.

มี 3 เหตุผลสำหรับการทำงานเป็นทีมในห้องนักบิน ซึ่งสำคัญกว่าที่ใครๆคิด ได้แก่

.

1. ลดภาระงาน (Workload) ด้วยการแบ่งบทบาทหน้าที่

2. ลดความเครียด (Stress) เพราะไม่ต้องแบกทุกอย่างไว้คนเดียว

3. เพิ่มความปลอดภัย (Flight Safety) เพราะมีคนช่วยตรวจสอบและตัดสินใจร่วมกัน

.

งานวิจัยชี้ว่า การตัดสินใจกันแบบกลุ่ม ทำได้ดีกว่าคนๆเดียว ถ้ากลุ่มนั้น ‘ฟังกันเป็น’

“Great crews don’t just work together.

They think together.” – Anonymous Airline Captain

.

ทฤษฎีบอกว่านักบินต้องมีสมรรถนะในการเป็นผู้นำหรือ Leadership หลายคนเข้าใจผิด คิดว่านี่คือตำแหน่งที่ใหญ่ที่สุดในห้องนักบิน

.

Leadership – หัวหน้าทีม .. ไม่ได้แปลว่าใหญ่ที่สุด แต่หมายถึงต้องมีความรับผิดชอบมากที่สุด

.

การนำทีมในห้องนักบินไม่ใช่เรื่องของยศหรือเก้าอี้

.

แต่มันคือ “อิทธิพลที่เกิดจากความเข้าใจและส่งผลต่อการกระทำ”

.

กัปตันที่ดีจะ ..

.

สื่อสารชัดเจน (Explicit Communication) ไม่ฝากความเข้าใจไว้ที่สายตา

สร้างบรรยากาศให้ลูกเรือ ให้ผู้ช่วยนักบินกล้าพูด ไม่ใช่ให้พวกเขากลัว .. แล้วก็เงียบ

.

กัปตันที่ดี .. รู้ว่าเมื่อไหร่ควรฟัง เมื่อไหร่ควรนำ

ทำให้ลูกเรือรู้ว่าเสียงของพวกเขามีค่า

.

“กัปตันที่ดีที่สุด ไม่ใช่คนที่ออกคำสั่งเก่งที่สุด แต่คือคนที่ทีมอยากทำตามมากที่สุด”

.

แล้วเมื่อมีคนพร้อมจะตามแล้ว ผู้ตามเหล่านั้นก็สำคัญไม่แพ้กัน จะตามเขาก็ต้องตามอย่างมีสติ ในที่นี้ ‘ผู้ตาม’ เราเรียกว่า ‘Followership’

.

Followership ที่ดีคือการเป็นลูกเรือที่กล้าพูดด้วยความเคารพ

.

ในโลกแห่งความปลอดภัย ‘ลูกเรือที่ไม่พูด’ คือ ‘อันตรายที่เดินได้’

เพราะไม่มีใครสมบูรณ์แบบพอที่จะไม่ต้องการคำเตือน

.

ลูกเรือที่ดีต้อง

.

กล้าแสดงความคิดเห็นเมื่อมองเห็นความผิดพลาด แม้แต่เรื่องกระจิริด

ช่วยเสริมข้อมูลให้การตัดสินใจแม่นยำ

สนับสนุนผู้นำอย่างเคารพ แต่ไม่ใช่คล้อยตามแบบไม่คิด

.

มีเหตุการณ์จริงหลายกรณี เช่น เที่ยวบินที่นักบินไม่กล้าเตือนนักบินด้วยกันเอง เพราะ ‘เกรงใจ’ หรือ ‘ไม่กล้าท้วง’ .. ลงเอยด้วยการสูญเสียทั้งลำ

ตำรานักบินพูดถึง ‘ความลาดชันแห่งอำนาจ’ มันคืออะไร ?

.

Authority Gradient คือความต่างของอำนาจที่ไม่ควรมากเกินไป หรือน้อยเกินไป มี 3 แบบดังนี้

.

1. Steep Gradient (ชันเกินไป) – ลูกเรือเงียบ เพราะไม่กล้าขัดกัปตัน เช่น กัปตันอาวุโสมากๆบินกับเด็กน้อยเพิ่งจบมา

2. Flat Gradient (ตื้นเกินไป) – ไม่มีใครกล้าตัดสินใจ เพราะกลัวกระทบมิตรภาพ เช่น เพื่อนบินกับเพื่อน

3. Ideal Gradient (พอดี) – ทุกคนกล้าพูด กล้าทักท้วงซึ่งกันและกัน และรู้ว่าใครคือคนตัดสินใจหลักคนสุดท้าย

.

ตัวอย่างจริงก็มีมาแล้วหลายเคส เครื่องบินบางลำตกเพราะ First Officer (นักบินผู้ช่วย) ไม่กล้าท้วงคำสั่งผิดๆ เพราะ ‘กลัวเสียมารยาท’ ทั้งที่กัปตันหมดสติไปแล้วโดยไม่มีใครรู้

.

“อำนาจ .. ควรสร้างความปลอดภัย ไม่ใช่สร้างความเงียบ”

.

กับดักคือ Role & Status ตำแหน่งในผังองค์กรอาจไม่เท่ากับคุณค่าจริงที่อยู่ในทีมที่กำลังทำงานอยู่ ณ ตอนนั้น

.

อย่าตกเป็นเหยื่อของ ‘Cockpit authority gradient’ ในห้องนักบินเด็ดขาด หมายความว่า การรับฟังขึ้นอยู่กับว่าใครพูด ไม่ใช่ว่าพูดอะไร เช่น นักบินอาวุโสพูดอะไรก็มีแต่คนฟัง มีแต่คนเชื่อ แม้จะพูดผิด ในขณะที่นักบินใหม่มักถูกมองข้าม..แม้จะพูดถูก

.

หน้าที่ของผู้นำที่แท้จริง คือการทำให้ ‘เสียงที่ถูกต้อง’ ไม่ถูกกลบด้วย ‘สถานะ’

.

แล้วกัปตันแบบไหนจึงจะพาทีมรอด ต่อไปคือเรื่องของ Leadership Style

.

Leadership Style

.

ในตำราแบ่งผู้นำออกเป็นหลายแบบ

.

แต่ถ้าให้สรุปง่ายๆ ตามแบบฉบับนักบิน มีอยู่ 4 แบบที่ควรรู้จัก ก่อนอื่นต้องเข้าใจตัวย่อก่อน ตัวอักษร P และ G

.

P ย่อมาจาก Person orientation (ความใส่ใจต่อ ‘คน’ ในทีม)

.

คือ ระดับที่ผู้นำให้ความสำคัญกับความรู้สึก ความคิดเห็น และความเป็นอยู่ของลูกทีม เช่น การฟังลูกเรือ การให้กำลังใจ การสร้างบรรยากาศที่ดี

.

G ย่อมาจาก Goal orientation (ความใส่ใจต่อ ‘เป้าหมาย/ภารกิจ’)

.

คือ ระดับที่ผู้นำให้ความสำคัญกับงาน ภารกิจ และประสิทธิภาพ เช่น ความเข้มงวดต่อมาตรฐาน ความตรงต่อเวลา ความชัดเจนของเป้าหมาย

.

แต่ละตัวอักษรกำกับด้วยเครื่องหมายบวกและลบ ก็จะได้ผู้นำใน Cockpit ทั้งหมด 4 แบบคือ

.

1) P-G+ (เผด็จการ) – สนใจงานมาก ไม่สนคน กดดันลูกเรือ ลูกเรือเงียบ อึดอัด

2) P-G- (ละเลย) – ไม่สนทั้งงานและคน ขาดทิศทาง ความวุ่นวายเกิดขึ้น

3) P+G- (ประชาธิปไตยเกิน) – สนใจคนมาก แต่งานไม่มีเป้าหมาย บรรยากาศดี แต่ไร้ประสิทธิภาพ

4) P+G+ (สมดุล) – สนใจทั้งคนและงาน สร้างทีมได้แข็งแรง ประสิทธิภาพสูงสุด

.

ดังนั้นผู้นำแบบ P+G+ คือผู้นำในอุดมคติ ที่ใส่ใจทั้ง ‘คน’ และ ‘งาน’ อย่างสมดุล

.

โดยสรุปคุณสมบัติผู้นำทั้งในห้องนักบิน และในชีวิตจริง

.

ไม่ว่าเราจะอยู่ใน Cockpit หรือ ห้องประชุมสุดตึงเครียด คุณสมบัติต่อไปนี้คือ ‘ทักษะที่จะช่วยนำทางให้กับทีม’

.

1. มีวิจารณญาณดี (Good judgment)

2. ฉลาดทั้ง IQ และ EQ

3. มีความรับผิดชอบสูง

4. ให้คำชม และเป็นตัวอย่างที่ดี

5. กล้าเผชิญปัญหาอย่างตรงไปตรงมา

6. จัดการทรัพยากรอย่างมีประสิทธิภาพ

.

แม้เราไม่ใช่นักบิน แต่ในชีวิตจริงทุกคนก็ต้องเป็นผู้นำในสักบทบาทหนึ่ง เมื่อถึงเวลานั้น ลองสำรวจลูกทีมสักนิดว่า

.

– ในทีมของเราตอนนี้ มีใครเงียบเพราะกลัวเราหรือเปล่า?

– เรามักฟังคนที่พูดเพราะตำแหน่งของเขา หรือเพราะเนื้อหาที่เขาพูด?

– เราเป็นหัวหน้าแบบไหน คนที่ลูกน้องไว้ใจ หรือแค่เกรงใจ?

.

ในห้องนักบิน ความเงียบอาจฆ่าคน

ในที่ทำงาน ความเงียบอาจฆ่าไอเดีย

.

ในโลกที่เปลี่ยนเร็วและซับซ้อน เราอาจมีเวลาไม่มากที่จะ ‘ฝึกเป็นผู้นำที่สมบูรณ์แบบ’

แต่เราสามารถเริ่มต้นจากการเป็น ‘สมาชิกของทีมที่ไม่เป็นจุดอ่อน’

.

จงพูดเมื่อเห็นปัญหา

.

จงฟังเมื่อยังไม่เข้าใจ

.

และจงนำในวันที่ไม่มีใครกล้าทำมาก่อน

.

มีคำนึงว่าไว้

.

“A great cockpit is not built on control.

It’s built on trust.”

.

<ห้องนักบินที่ดีไม่ได้ถูกสร้างขึ้นจากการควบคุม แต่สร้างขึ้นจากความไว้วางใจ>

.

.