บทความนี้ตั้งใจเขียนสรุปต่อเนื่องจากบทความของโพสก่อน เนื้อหาอ้างอิงจากตำราบริสโตที่ใช้สอนนักบินในวิชา KSA (Knowledge, Skill, Attitude) วิชาที่ออกแบบมาเพื่อมุ่งเน้นทักษะด้าน Soft Skill โดยเฉพาะ
.
‘คิดเป็น’ สำหรับนักบิน ในที่นี้คือ การคิดแก้ปัญหาได้อย่างเหมาะสมและทันเวลา โดยมุ่งเป้าหมายสำคัญคือ ‘บินแล้วต้องปลอดภัย’
.
บทความก่อนเขียนถึงกลยุทธ์หลัก 3 อย่างได้แก่ Algorithm, Heuristic และ Trial and Error
.
เมื่อมีกลยุทธ์หลักที่นักบินใช้ในการตัดสินใจแล้ว ย่อมมีเทคนิคเสริม เอาไว้ใช้ฝึก เอาไว้เคี่ยว เอาไว้ปั้นนกดีๆ ป้อนผลผลิตที่มีคุณภาพขึ้นโบยบินสู่ท้องฟ้า พัฒนาวงการนี้ต่อไปเรื่อยๆ
.
สำหรับเทคนิควิธีคิดนั้น ตำราได้อธิบายถึงวิธีฝึกเอาไว้ 11 อย่างได้แก่
.
1. Abstraction (การใช้แบบจำลอง) – ฝึกการแก้ปัญหาโดยการสร้างสถานการณ์สมมติ ชวนคุยกันว่า ถ้าเกิดเหตุการณ์แบบนี้แบบนั้น จะมีวิธีคิดกันอย่างไร
.
2. Analogy (การเปรียบเทียบกับปัญหาที่คล้ายหรือเคยเกิดขึ้นมาแล้ว) – ฝึกคิดย้อนกลับให้ไว โดยคิดถึงปัญหาในอดีตที่คล้ายๆกันแล้วเคยเกิดขึ้นจริงมาก่อน มันอาจใช้วิธีเดิมในการแก้ปัญหาได้ หรือนำมาปรับแต่งได้
.
3. Brainstorming (การระดมสมอง) – เป็นการฝึกคิดแบบระดมทีมกัน เป็นการทำงานเป็นทีม ช่วยกันคิดหาทางเลือกหลากหลายรูปแบบ แล้วตกผลึกร่วมกันให้เหลือแนวทางที่ดีที่สุด การฝึกแบบนี้ใช้ผสมผสานกับการฝึกจำลองสถานการณ์ได้ โดยให้นักเรียนแบ่งกลุ่ม แล้วระดมสมองกันแก้ไขปัญหากับโจทย์ที่ได้รับ
.
4. Hypothesis Testing (การทดสอบสมมติฐาน) – สมมติเมื่อมีปัญหาข้อขัดข้องเกิดขึ้น การฝึกตั้งสมมติฐานว่าสาเหตุคืออะไร แล้วทดสอบอย่างเป็นระบบ อย่างมีหลักการ ถือเป็นการกระตุ้มต่อมเอ๊ะที่ดีมากๆ
.
5. Lateral Thinking (การฝึกคิดนอกกรอบ) – หลายครั้งหลายสถานการณ์ถูกคลี่คลายได้ด้วยการคิดนอกกรอบ บางอย่างไม่มีขั้นตอน ไม่มีเช็กลิสต์เขียนไว้ นักบินต้องรู้จักประยุกต์เชื่อมโยงเรื่องราวต่างๆได้ และฝึกคิดนอกกรอบให้เป็น เพราะไม่มีอะไรตรงตามตำราว่าเสมอไป
.
6. Means-Ends Analysis (การวิเคราะห์เป้าหมายและขั้นตอน) – คือการฝึกให้นักบินรู้จักการแบ่งปัญหาออกเป็นขั้นตอนย่อย ๆ เพราะบางครั้งเกิดข้อขัดข้องขึ้นขณะทำการบิน และมีหลายระบบที่เป็นปัญหาและเชื่อมโยงกัน นักบินจะต้องวิเคราะห์ และซอยขั้นตอนเป็น เรียงลำดับความเข้มข้นของอันตรายได้ เพื่อที่จะทำตามขั้นตอนแบบ Step by Step อย่างไม่ชักช้า
.
7. Method of Focal Objects (การรวมแนวคิดที่แตกต่าง) – บางครั้ง อาจมีหลายวิธีคิดที่ดูเหมือนไม่เกี่ยวข้องกัน แต่หากนำมาผสมผสานกันอาจก่อให้เกิดวิธีแก้ปัญหาใหม่ได้
.
8. Morphological Analysis (การวิเคราะห์เชิงโครงสร้าง) – นักบินจะถูกฝึกให้คิดเป็นภาพบ่อยมาก กระทั่งจำแนกความสัมพันธ์ขององค์ประกอบต่างๆได้ เช่นเรื่องของระบบอากาศยาน ทุกชิ้นส่วน ทุกอวัยวะล้วนเชื่อมโยงกันหมด หากสามารถวิเคราะห์เชิงโครงสร้างได้เร็ว การตีความของปัญหาที่เกิดจะทำได้รวดเร็วมาก และแก้ปัญหาได้ถูกจุด
.
9. Proof (การพิสูจน์ความเป็นไปไม่ได้) – ฝึกแก้ปัญหาที่ดูเหมือนไม่มีทางแก้ ดูเหมือนเป็นไปไม่ได้เลยที่จะหาทางออก ฝึกให้คิดแบบหลังชนฝาคือ กรณีสถานการณ์ที่ต้องใช้ขีดความสามารถสูงสุดของนักบินในการแก้ไขปัญหา ในสภาวะกดดันสุดๆนั้น พวกเขาจะตัดสินใจอย่างไร
.
10. Reduction (การลดความซับซ้อน) – บางปัญหาที่ดูซับซ้อน นักบินจะต้องฝึกคิด หาวิธีเปลี่ยนปัญหาที่ซับซ้อนให้เป็นรูปแบบที่คุ้นเคย เพื่อลดดีกรีความเข้มข้นของปัญหานั้น และมันอาจช่วยให้ผ่อนคลาย ลดแรงกดดันลงได้
.
11. Research (การศึกษาค้นคว้า) – คือการฝึกใช้แนวทางแก้ปัญหาที่มีอยู่แล้วหรือเคยเกิดขึ้นมาแล้วในอดีต นำมาปรับให้เหมาะสมกับสถานการณ์ใหม่ๆที่อาจยังไม่เคยเกิด
.
ทั้งหมดนี้คือเทคนิคที่สามารถนำมาใช้ในการฝึกนักบินได้
.
บางครั้งเราแบ่งกลุ่มศิษย์การบิน จำลองสถานการณ์ ป้อนโจทย์แปลกๆให้พวกเขาฝึกคิด เวลาฝึก ใช้เวลาเป็นวันๆ แต่ในสถานการณ์จริง มันเกิดขึ้นเร็วเป็นหลักวินาที
.
สมองที่ถูกฝึกมาแล้ว ก็จะผุดไอเดีย ปิ๊งแว๊บขึ้นมาง่ายกว่าผู้ที่ไม่เคยฝึก
.
ตัวอย่างโจทย์ที่เอาไว้ใช้ฝึกคิดเช่น
.
– ขณะบินพบระบบขัดข้องมากกว่า 1 ระบบ เราจะแก้อะไรก่อนหลัง และหากจำเป็นต้องลงฉุกเฉิน เราจะบอกผู้โดยสารอย่างไร
– หากไม่สามารถกางล้อก่อนนำเครื่องลงจอดได้ จะทำอย่างไร และยิ่งถ้าน้ำมันเหลือน้อยมาก ไม่พอที่จะบินวนออกไปเพื่อแก้ปัญหาเรื่องล้อ จะวางแผนยังไง
– ถ้า ATC แนะนำให้บินเข้าขา Final แล้ว แต่เราได้ยินว่ามีเครื่องกำลังวิ่งขึ้นจากรันเวย์ทิศตรงกันข้ามกับที่เราจะไปบินลง เมื่อประเมินสถานการณ์แล้วเห็นว่าเครื่องมีโอกาสบินสวนกันแน่นอน เราจะทำยังไง
– บินตรงบินระดับอยู่ตามเส้นทางบิน แล้วกัปตันหมดสติ มีพายุฝนฟ้าคะนองที่สนามบินปลายทาง ทัศนวิสัยต่ำ จะทำยังไง
– ผู้บังคับบัญชากดดันให้ขึ้นบินในสภาพอากาศที่ไม่ดี (กรณีนักบินทหาร) เราจะอธิบายยังไง
– ก่อนขึ้นบินตรวจพบอุปกรณ์ชำรุดหลายอย่าง เมื่อเช็ก MEL แล้วเห็นว่าสามารถทำการบินได้ภายใต้เงื่อนไขที่ระบุไว้ แต่มันชำรุดหลายอย่างเหลือเกิน .. อากาศวันนั้นก็ดีมาก เราจะขึ้นบินไหม เพราะอะไร
.
อีกนานาสารพัดโจทย์ ส่วนใหญ่หยิบยกมาจากเหตุการณ์ที่เคยเกิดขึ้นจริงในอดีต สอดแทรกเพิ่มเติม ใส่ผงชูรสลงไปบ้าง สร้างความกดดันบ้าง แล้วเช็กดูระบบความคิดของนักบินที่กำลังฝึกอยู่นั้นว่าเขาคิดและมีการตัดสินใจอย่างไร
.
หมั่นเหลาทักษะการคิดให้แหลมคมเสมอ เพราะคำว่า ‘คิดได้’ กับ ‘คิดเป็น’ มันไม่เหมือนกัน
.
.
อ่านบทความอื่นๆได้ใน Facebook Page : Hovering Inspirations 👇
https://www.facebook.com/profile.php?id=61558412223812&mibextid=ZbWKwL