“ศาสตร์แห่งการบินที่ผสมผสานกับศิลปะแห่งสติ (Mindfulness)”
.
วงการบินตระหนักในเรื่องทักษะที่จับต้องไม่ได้มานานมากๆแล้ว นับตั้งแต่อุบัติเหตุสุดโหดสองครั้งต่อเนื่องในปี ค.ศ. 1977 และ 1978 (เหตุการณ์ Tenerife Airport Disaster และ United Airlines Flight 173)
.
หลายองค์กรพยายามเจาะลึก เสาะหาที่มาที่ไป คิดค้นหลายต่อหลายศาสตร์ขึ้นมา วิชา CRM คือหนึ่งในไฟต์บังคับที่ใครคิดจะเข้าวงการนี้ต้องได้มาเรียน ถือได้ว่าเป็นรากฐานของวิชาปัจจัยมนุษย์ (Human Factors) เลยก็ว่าได้
.
เมื่อโลกหมุนเคลื่อนไป กระทั่ง ICAO พัฒนาการฝึกแบบ EBT ขึ้นมา ตามต่อด้วย CBT แล้ว EASA ก็เอาไปสร้างวิชา KSA ขึ้นมาขาย กลายเป็นอีกหนึ่งไฟต์บังคับที่นักบินทุกคนต้องได้เรียน ตอนนี้ก็ผ่านมาเกือบ 50 ปีแล้ว (มีคำอธิบายตัวย่อต่างๆอยู่ท้ายบทความ)
.
แก่นของมันยังคงเน้นถึงทักษะที่จับต้องไม่ได้เหมือนเดิม สำหรับสิ่งมีชีวิตที่เรียกว่า ‘คน’ อย่างเรา ที่มีปัจจัยหลายอย่างในตัว ล่อแหลมต่อการเกิดความผิดพลาดอยู่ตลอดเวลา สิ่งเริ่มต้นแรกสุดคงหนีไม่พ้นเรื่องของ ‘ชุดความคิด’ หรือ ‘Mindset’ นั่นเอง
.
จะสมรรถนะอีกกี่สิบอย่างที่จะถูกค่ายไหนก็ตามคิดค้นต่อยอดต่อไปเรื่อยๆ สุดท้ายทั้งหมดทั้งมวลก็หนีไม่พ้นทางสายเอกทางหนึ่ง ทางที่เราๆได้ซึมซับกันมาตั้งแต่เด็กๆ แต่หลายคนไม่รู้ อยู่ที่ว่าใครจะเดินตามทางนั้นไหม ทางที่ว่ามีอยู่ 8 อย่าง และเหมาะมากที่นักบินทุกคนจะนำไปใช้ ทางเหล่านั้นเรียงลำดับได้ดังนี้
.
1. The Right Mindset
.
มีความเห็นถูก หรือ มีชุดความคิด (Mindset) ที่ใช่ กล่าวคือ นักบินต้องมี Growth Mindset (ชุดความคิดแบบเติบโต) ข้อนี้ตรงกับหลักธรรมที่ชื่อว่า ‘สัมมาทิฏฐิ’
.
2. The Right Attitude
.
Attitude คือส่วนย่อยของ Mindset อีกที อธิบายได้ว่า Mindset เกิดจากภายใน นำพาให้คนเราฉายภาพความคิดต่อสิ่งใดๆก็ตามออกสู่ภายนอก กลายเป็น ‘Attitude’
.
ในที่นี้แปลเป็นคำไทยได้ว่า ‘เจตคติ’ เมื่อมีความคิดที่ใช่ มีเจตคติที่ถูกทาง การเชื่อมโยงไปยังสมรรถนะต่างๆของนักบินก็ยิ่งง่าย ข้อนี้ตรงกับหลักธรรมที่ชื่อว่า ‘สัมมาสังกัปปะ’
.
3. The Right Communication
.
การสื่อสารที่ดี คือหนึ่งในหัวใจหลักของวงการบิน และนี่คือหนึ่งในสมรรถนะ 9 อย่างที่นักบินพึงมีด้วย ในทางธรรมก็คือเรื่องของวาจาชอบ หรือ ‘สัมมาวาจา’ นั่นเอง
.
4. The Right Behavior
.
การประพฤติปฏิบัติที่ถูก เรื่องนี้ตรงกับเรื่องพฤติกรรม (Behaviours) ของนักบิน การฝึกอบรมโดยเน้นเรื่องสมรรถนะนั้น เมื่อมาแกะสมรรถนะทั้ง 9 อย่างที่นักบินพึงมี ก็จะพบนิสัยที่สามารถสังเกตหรือใช้เป็นตัวชี้วัดได้ถึง 73 อย่าง ทั้งหมดนี้นักบินต้องทำได้อย่างถูกต้องสมบูรณ์ สิ่งนี้คือธรรมที่ชื่อว่า ‘สัมมากัมมันตะ’ หรือการกระทำชอบ
.
5. The Right Professionalism
.
ถ้าในทางธรรม นี่คือเรื่องของการหาเลี้ยงชีพในทางที่ถูก แต่ถ้าในสายงานด้านการบิน มันคือเรื่องของการทำตามขั้นตอน ทำตามกฎหมายการบิน ไม่ผิดวินัยทางการบิน บนถนนยังมีกฎจราจร บนท้องฟ้าก็เช่นกัน หลักนี้ชื่อว่า ‘สัมมาอาชีวะ’
.
6. The Right Determination
.
จะเป็นนักบินต้องมีความเพียร มีมานะ มีความบากบั่น มีวินัย อดทนอดกลั้น เส้นทางวิชาชีพนี้ไม่เคยมีกุหลายโรย ใครว่ามาเรียนบินแล้วสบาย บอกเลยว่าเข้าใจผิด เพราะเมื่อไรเท้าพ้นพื้น เมื่อนั้นคือบททดสอบว่าคุณคู่ควรหรือไม่กับปีกที่จะไปไขว่คว้ามาไว้ครอบครอง
.
ศิษย์การบินจะถูกปลูกฝังคำว่า ‘วินัย’ ลงไปในสมอง ยัดให้ลึกถึงระดับ DNA ถ้าวินัยหย่อนยาน เป็นนักบินที่ดีไม่ได้แน่นอน นี่คือหลักธรรมที่ชื่อว่า ‘สัมมาวายามะ’
.
7. The Right Awareness
.
ในวงการบิน มีคำสั้นๆอยู่คำหนึ่ง รู้จักกันในชื่อ SA ย่อมาจาก Situational Awareness หมายถึง “การตระหนักรู้ในสถานการณ์” เป็นทักษะที่นักบินต้องรู้เท่าทันต่อสถานการณ์รอบตัว รู้สิ่งที่ผ่านมา รู้ปัจจุบัน รู้สิ่งที่กำลังเป็นไป เปรียบได้กับ ‘เรดาร์ในใจ’ ที่ต้องเปิดอยู่เสมอ
.
หลักธรรมนี้ชื่อว่า ‘สัมมาสติ’ คือมีสติชอบ ไม่เผลอไผล ไม่ฟุ้งซ่าน ไม่ตกเป็นทาสของอารมณ์ในห้วงยามวิกฤต
.
8 . The Right Focus
.
งานบนฟ้าต้องใช้สมาธิสูง นักบินต้องโฟกัสหลายอย่าง แต่ทำทีละอย่างด้วยความรวดเร็ว ด้วยทักษะที่ถูกเคี่ยวเข็ญมา เช่น การสแกนเครื่องวัดขณะบิน การคอนโทรลเครื่องให้ได้ตามโปรไฟล์ที่ตั้งใจไว้ การแก้ไขปัญหาฉุกเฉินต่างๆที่พบเจอ ทุกสิ่งบนฟ้าต้องการผลลัพธ์ที่แม่นยำ เพราะ ‘สมาธิ’ คือพื้นฐานของความแม่นยำทางการบิน
.
และนี่คือทางในลำดับสุดท้ายที่ชื่อว่า ‘สัมมาสมาธิ’ เป็นเรื่องของการตั้งมั่นในทางที่ใช่ โฟกัสบางสิ่งให้ถูกต้องตามจังหวะและเวลา
โดยสรุปแล้ว
.
หนทางทั้ง 8 นี้ จะวน Loop ต่อเนื่องเกี่ยวร้อยโยงใยกันตลอดในทุกเที่ยวบิน ที่สำคัญ มันครอบคลุมทุกอย่างที่สอนในตำรา KSA ของค่ายยุโรปทั้งสิ้น ความหมายคือ ทางเดินทั้ง 8 บ่มเพาะให้เรามีครบทั้ง ความรู้ ทักษะ และเจตคติ (Knowledge, Skills, Attitudes) อันถือเป็น 3 เสาหลักที่ฝรั่งเขาตกผลึกมา แล้วเอามาขายให้เราเรียน
.
ถ้าบ้านเรานำเอามรรค 8 มาประยุกต์ใช้กับทุกวงการ โดยเฉพาะวงการบิน รับรองได้เลยว่า ICAO จะทึ่ง EASA ก็ยังอาย ..
.
หลักยึดดีๆเรามีเยอะ เอามาต่อยอด สร้างนวัตกรรมได้อีกหลายโข ไม่จำเป็นต้องเดินตามฝรั่งไปหมดเสียทุกเรื่อง ของดีมีอยู่ใกล้ๆตัว
.
จาก CRM สู่ EBT สู่ CBT สู่ KSA
.
ถ้าต่อไป เราจะพัฒนาวิชาใหม่สำหรับนักบินที่ชื่อว่า ‘Mindful Pilot Training’ เองก็ยังได้ แล้วก็เอาไปขายให้ต่างชาติใช้บ้าง บอกว่านี่แหละ งานวิจัยที่มีมาก่อนกาลร่วม 2,500 ปี
.
ศาสตร์แห่งการบินที่ผสมผสานกับศิลปะแห่งสติ (Mindfulness) หาใช่เรื่องที่ล้าสมัยไม่ มันคือสิ่งที่มาก่อนกาลชัดๆ สังเกตดีๆจะพบว่าศาสตร์ตะวันตกค่อยๆเจาะลึกเข้ามาสู่การพัฒนาระดับจิตใจกันมากขึ้นแล้ว
.
แต่แท้ที่จริง ไม่สำคัญหรอกว่าใครจะเป็นคนคิด ต่อยอด หรือพัฒนาอะไรขึ้นมามากมายขนาดไหน
.
สำคัญกว่านั้นอยู่ที่ว่า จะนำมันไปใช้ จะฝึกฝนและเสริมสร้างสมรรถนะที่พึงมีให้ครบถ้วนสมบูรณ์ได้อย่างไรมากกว่า โดยเฉพาะทักษะด้าน Soft Skill นี้ เพื่ออุดรอยรั่วของอุบัติเหตุให้ได้มากที่สุด และนี่คือแก่นที่ต้องการของทุกเที่ยวบิน
.
ว่ากันว่า
.
“Master the machine, but first master the mind”
(จงเชี่ยวชาญเครื่องจักร แต่ก่อนอื่น จงเชี่ยวชาญจิตใจของตนก่อน)
.
ตัวย่อต่างๆ
.
CRM (Crew Resource Management) = การบริหารจัดการทรัพยากรที่มีอยู่ทั้งหมดให้เกิดประสิทธิภาพและความปลอดภัยทางการบิน เป็นศาสตร์ที่เกิดขึ้นหลังจากเหตุการณ์อุบัติเหตุใหญ่หลายครั้งในอดีต เน้นการสื่อสาร การตัดสินใจ และการทำงานเป็นทีมของนักบินและลูกเรือ.
EBT (Evidence-Based Training) = การฝึกอบรมโดยอิงจากหลักฐานและข้อมูลจริงที่เคยเกิดขึ้นมาในอดีต เน้นสร้างสมรรถนะที่นักบินจำเป็นต้องมีในการจัดการกับสถานการณ์ต่างๆที่อาจเกิดขึ้นในชีวิตจริง ไม่ใช่เพียงแค่การจำลองในตำรา.
CBT (Competency-Based Training) = การฝึกอบรมโดยเน้นผลลัพธ์ของสมรรถนะ (Competencies) มากกว่าจำนวนชั่วโมงหรือขั้นตอนการฝึกแบบเดิมๆ วัดผลจากพฤติกรรมและความสามารถในการปฏิบัติจริง.
KSA (Knowledge, Skills, and Attitudes) = แกนกลางของการเรียนรู้และประเมินนักบินยุคใหม่ ที่ครอบคลุมทั้งองค์ความรู้ ทักษะ และเจตคติ ซึ่งสัมพันธ์กับสมรรถนะหลัก 9 อย่างที่นักบินทุกคนควรมี.
.
อ่านบทความอื่นๆได้ใน Facebook Page : Hovering Inspirations 👇
https://www.facebook.com/profile.php?id=61558412223812&mibextid=ZbWKwL