มีคำกล่าวนึงบอกว่า “ขั้นตอนต่างๆที่ตกผลึกมาให้คนรุ่นหลังได้ใช้นั้น ล้วนเขียนมาด้วยเลือด”
.
‘ขั้นตอน’ ในบริบทนี้หมายถึง ‘Procedures’ และมนุษย์งานด้านการบินล้วนแล้วแต่มีธรรมชาติในการลุยงานแบบ ‘ทำตาม Procedures’ ทั้งสิ้น
.
นี่คือหนึ่งในสมรรถนะที่จำเป็นสำหรับนักบิน ลูกเรือ หรือแม้แต่ช่างซ่อมอากาศยาน รวมไปถึงอีกหลายตำแหน่งงานที่มีส่วนขับเคลื่อนให้อากาศยานลอยขึ้นไปบนท้องฟ้าแล้วกลับลงมาจอดได้ด้วยความปลอดภัย .. สมรรถนะที่ชื่อว่า ‘Application of Procedures’ หรือ การทำตามขั้นตอนที่ระบุไว้ในคู่มือ
.
Procedures จะถูกเขียนไว้ในคู่มือของทุกภาคส่วน เป็นการลำดับขั้นตอนการทำงานทั้งในยามปกติและยามฉุกเฉิน
.
ไม่ว่านักบินทหารหรือนักบินพาณิชย์ ช่างทหาร ช่างพลเรือน ก็ล้วนแล้วแต่ต้องปฏิบัติงานตามคู่มือทั้งสิ้น
.
ตามคำนิยามในตำราได้อธิบายไว้ว่า
.
‘Application of Procedures’ คือความสามาถในการทำตามขั้นตอนเฉพาะ ตามที่ได้กำหนดไว้ตามคำแนะนำและข้อบังคับของการปฏิบัติงาน โดยใช้ความรู้และวิจารณญาณในการปฏิบัติตามอย่างถูกต้อง
.
อ้างอิงจากหนังสือบริสโต วิชา KSA (Knowledge Skills and Attitudes) ในเรื่องของการปฏิบัติตามขั้นตอนนั้น ได้ระบุพฤติกรรมของนักบินที่จำเป็นต้องมีไว้ทั้งหมด 6 อย่างได้แก่
.
1. Knowing the Source of Instructions – รู้รากเหง้าของขั้นตอนนั้น
ความหมายคือ ทุกคำแนะนำ ทุกขั้นตอนปฏิบัติที่ระบุไว้ในคู่มือ นักบินจำเป็นต้องรู้ถึงที่มา ว่าเพราะอะไรจึงเขียนมาแบบนี้ ทำไมต้องลำดับขั้นตอนแบบนี้ ไม่ใช่ท่องตามๆกันมาแบบนกแก้วนกขุนทอง เพราะทุกลำดับ ทุกขั้นตอนล้วนถูกกลั่นกรองหรือผ่านความผิดพลาดจากในอดีตมาแล้วทั้งสิ้น ฉะนั้นในวิชาชีพด้านนี้ ต่อม ‘เอ๊ะ’ จึงสำคัญมาก ยิ่งรู้ที่มาของ Procedures ยิ่งเข้าใจอย่างลึกซึ้ง จะนำพาไปสู่การปฏิบัติตามที่มีความเชื่อมั่นมากขึ้น
.
2. Following Procedures Unless Safety Requires a Deviation – การปฏิบัติตามขั้นตอน ยกเว้นบางกรณีหากจะไม่ทำตามหรือเบี่ยงเบนไปจากขั้นตอนที่ระบุไว้ เหตุผลที่ทำก็ต้องเป็นไปเพื่อความปลอดภัยสูงสุดเท่านั้น
.
บางสถานการณ์ ไม่จำเป็นต้องเถรตรงกับลำดับขั้นตอนที่ระบุไว้ตามคู่มือแบบเป๊ะๆเสมอไป หากพิจารณาแล้วเห็นว่าทำไปเพื่อความปลอดภัยสูงสุดของเที่ยวบินนั้น ทั้งนี้การจะไม่ทำตาม Procedures จะต้องมีเหตุผลรองรับเสมอ
.
ยกตัวอย่างเช่น นักบินกำลังบินเข้าสภาพอากาศ แล้วแจ้งเจ้าหน้าที่ควบคุมว่าขอเปลี่ยนระดับความสูง หรือขอเลี้ยวเพื่อหลบเมฆฝนดำทะมึนตรงหน้า สมมติว่าตอนนั้นยังไม่ได้รับอนุญาตจากเจ้าหน้าที่ อาจเพราะสัญญาณขาดหาย หรือเพราะเจ้าหน้าที่ติดต่อกลับมาช้า ณ สถานการณ์ขณะนั้นซึ่งรอไม่ได้ นักบินจำเป็นต้องเลี้ยวหลบเมฆฝนก่อนที่จะได้รับอนุญาตจากเจ้าหน้าที่ แบบนี้ก็สามารถทำได้ ทุกอย่างที่ทำต้องมีเหตุผลรองรับทุกครั้ง
.
3. Timely Execution – ปฏิบัติการทันเวลา
การทำตาม Procedures นั้น ไม่ใช่แค่อ่านคู่มือและทำตามอย่างเคร่งครัด ไม่ใช่เรื่องของการจำได้แล้วทำตาม แต่ในสถานการณ์จริงยังต้องมีเวลามากำกับด้วย เพราะในหน้างานจริง บางครั้งช้าไปก็ไม่ทันการแล้ว ยกตัวอย่างเช่น นักบินเผชิญเหตุขัดข้องของระบบบางอย่างขณะบิน ซึ่งต้องทำตาม Procedures ตามลำดับขั้นตอน หากมานั่งนึก ไตร่ตรอง ขบคิดอย่างช้าๆ มันก็ไม่ทันการ งานเช่นนี้ไม่ง่ายเลย พวกเขาถูกฝึกมาให้ทำตามขั้นตอนอย่างเดียวไม่พอ ยังถูกฝึกให้รับมือในสภาวะกดดันและต้องทันเวลาอีกด้วย
.
4. Understanding and Operating Equipment Correctly – เข้าใจและใช้งานอุปกรณ์ต่างๆได้อย่างถูกต้อง
การทำตาม Procedures ต้องทำอย่างถูกต้องภายใต้ความเข้าใจของการใช้เครื่องไม้เครื่องมือต่างๆด้วย นักบินต้องเข้าใจระบบของอากาศยาน ใช้อุปกรณ์ต่างๆบนเครื่องเป็น ช่างจะรู้จักเครื่องมือซ่อมบำรุงทุกอย่าง เข้าใจระบบที่ซับซ้อน ใช้อุปกรณ์ต่างๆตามลำดับขั้นตอนได้อย่างถูกต้อง
สิ่งต่างๆเหล่านี้ต้องผ่านการฝึกฝน การอบรมความรู้อย่างเข้มข้น จะเห็นได้ว่าวิชาชีพด้านนี้ใช้องค์ความรู้เฉพาะทางกับเครื่องมือหลายอย่างมากๆ เรื่องนี้จึงเป็นอีกหนึ่งพฤติกรรมที่จำเป็นต้องฝึกฝนอย่างสม่ำเสมอ
.
5. Complies with applicable regulations – ยึดถือการปฏิบัติทุกขั้นตอนภายใต้กฎที่บังคับใช้
กฎหมายการบินถูกออกแบบมาให้ครอบคลุมทุกภาคส่วน เพื่อให้การปฏิบัติตามเป็นไปภายใต้กติกาเดียวกัน ฉะนั้นทุกคนจะต้องทำตามขั้นตอนภายใต้กฎข้อบังคับเดียวกัน
.
‘Regulations’ เปรียบได้กับกระดูกสันหลังของการทำงาน ด้วยลักษณะงานด้านการบินนั้นอยู่ในสภาพแวดล้อมที่มีความกดดันสูงมาก มันคือเรื่องของความปลอดภัยล้วนๆ ดังนั้นการปฏิบัติตาม Procedures จึงมิใช่ทางเลือก มันคือสิ่งจำเป็น
.
6. Applies relevant procedural knowledge – การประยุกต์ใช้ความรู้ที่เกี่ยวข้องกันอย่างเหมาะสม
ข้อนี้สัมพันธ์กับข้อ 2 ที่ว่า อาจไม่ต้องทำตามขั้นตอนเสมอไปหากต้องทำไปเพื่อความปลอดภัย เรื่องการนำความรู้ที่มีมาใช้ในหน้างานจริงนั้น ต้องรู้จักประยุกต์ใช้ให้เหมาะกับสถานการณ์ด้วย สอดคล้องกับหน้างานจริง ความรู้คือรากฐาน ส่วนการประยุกต์ใช้คือศิลปะ ซึ่งต้องใช้ให้ถูกต้อง เหมาะสม และมีจังหวะจะโคนที่ดี
.
โดยสรุปแล้ว สมรรถนะเรื่องการทำตามขั้นตอนนั้นคือหนึ่งในเก้าสมรรถนะที่นักบินพึงมี และเป็นอีกหนึ่งสมรรถนะที่คนในวงการบินแทบทุกภาคส่วนต้องมีเช่นเดียวกัน การทำตาม Procedures มีหัวใจหลักสำคัญคือ “รู้คู่มือ รู้ลำดับ รู้ว่าจะทำเมื่อไร รู้ว่าจะทำอย่างไร และทุกอย่างต้องเป็นไปเพื่อความปลอดภัยสูงสุดนั่นเอง”
.
กุญแจ 6 อย่างที่กล่าวมานั้นคือพฤติกรรมที่เหล่านักบินต้องฝึกฝน ต้องถูกสังเกตได้ สร้างพฤติกรรมทั้งหมดให้เกิดขึ้นอย่างครบครัน ในหนังสือบริสโตยังได้ใส่เคล็ดลับสำคัญที่จะปลุกนิสัยดีๆเหล่านี้ให้เกิดขึ้นได้ นั่นคือการเชื่อมโยงระหว่าง Attitude (เจตคติ) และ Behavior (พฤติกรรม)
.
กล่าวคือ Attitude เป็นตัวกำหนดพฤติกรรม ในขณะเดียวกัน การสั่งสม เสริมสร้างพฤติกรรมที่ดีก็สามารถย้อนกลับไปเพาะบ่ม Attitude ที่ดีได้ด้วยเช่นกัน หมายความว่ามนุษย์งานด้านการบินต้องถูกหล่อหลอมพฤติกรรมกันอย่างเข้มข้น เพื่อสร้าง Attitude ที่ดีให้เกิดขึ้น
.
เมื่อ Attitude ดีแล้ว มาถูกทางแล้ว พฤติกรรมที่ต้องการก็งอกเงยขึ้น สมรรถนะด้านการทำตาม Procedures ก็เกิดขึ้นตามมา ในการบิน ความสามารถไม่ได้อยู่ที่ทักษะในการบังคับเครื่องเพียงอย่างเดียวเท่านั้น หากแต่เป็นเรื่องของศิลปะในการทำตามขั้นตอนที่ถูกต้องด้วย
.
เพราะกฎกติกา ขั้นตอนที่ถูกลำดับและจารึกมาจากรุ่นสู่รุ่นนั้น กว่าจะตกผลึกมาให้พวกเราได้ใช้ ได้ปฏิบัติตามต่อๆกันมานั้นมันไม่ง่ายเลย
.
ยิ่งนึกย้อนไปถึงคำกล่าวที่ว่า
.
“The rules are written in blood”
.
ก็พอจะทำให้เห็นความสำคัญกับเรื่องของ ‘Application of Procedures’ ได้เป็นอย่างดี
….
สาระเพิ่มเติม
.
หากอ้างอิงเอกสารของ ICAO (Doc 9868) ในเรื่องสมรรถนะของนักบินด้าน Application of Procedures จะพบว่ามีพฤติกรรมที่ต้องการถึง 7 อย่าง ส่วนที่ ICAO เขียนเพิ่มมานอกเหนือจากที่บทความนี้เขียนไว้นั่นคือพฤติกรรมด้านการ ‘Monitor aircraft systems status’ หรือ การมอนิเตอร์สถานะระบบของเครื่องขณะทำการบิน ซึ่งหากอ่านในหนังสือบริสโต พฤติกรรมนี้คือหมวดหมู่เดียวกันกับพฤติกรรมของ ‘Understanding and Operating Equipment Correctly’ <เข้าใจและใช้งานอุปกรณ์ต่างๆอย่างถูกต้อง>
.
.
อ่านบทความอื่นๆได้ใน Facebook Page : Hovering Inspirations 👇
https://www.facebook.com/profile.php?id=61558412223812&mibextid=ZbWKwL