(เรื่องนี้อยู่ในทฤษฎีการสอนสำหรับผู้ที่จะเป็นครูการบิน)
.
“การบินไม่ใช่แค่การเคลื่อนที่ไปในอากาศเพียงเท่านั้น แต่มันคือการเคลื่อนที่ท่ามกลางการตัดสินใจที่ไม่รู้จบ การใช้ดุลยพินิจ การเลือกความเป็นไปได้ทั้งหมดที่มี รวมไปถึงการลงมือทำอย่างชาญฉลาด”
.
<Flying is more than moving through the air. It’s moving through endless decisions, judgments, and possibilities — and doing it wisely.>
.
เมื่อจินตนาการถึงนักบินภายใน Cockpit ภาพที่นึกคือ .. มือที่กุมคันบังคับอย่างมั่นคง สายตามองผ่านกระจกหน้าห้องนักบิน ภายใต้แว่นตาดำสุดคูล กับมาดเฉียบๆ และเสียงติดต่อวิทยุอย่างมืออาชีพ
.
ภาพลักษณ์เหล่านั้น มีสิ่งที่ซุกซ่อนไว้ซึ่งหลายคนไม่รู้ สิ่งที่ทรงพลังและไม่มีใครเห็น สิ่งที่ชื่อว่า ‘HOTS’ หรือ Higher Order Thinking Skills มันคือ ‘ทักษะการคิดขั้นสูง’ เปรียบดั่งปีกที่มองไม่เห็น ปีกที่ยกพานักบินขึ้นสู่ระดับของการตัดสินใจ การวิเคราะห์ และการเลือกหนทางที่ดีที่สุดในทุกๆสถานการณ์ที่เผชิญ โดยเฉพาะในยามคับขัน
.
Higher Order Thinking Skills (HOTS) ตามคำนิยามหมายถึง ความสามารถทางความคิดขั้นสูงที่ทำให้นักบินก้าวข้ามการท่องจำในบางอย่างและสามารถทำตามขั้นตอนต่างๆได้อย่างอัตโนมัติ มีองค์ประกอบดังต่อนี้
.
1. Judgment (การใช้ดุลยพินิจ) คือทักษะในการเค้นหาทางเลือกที่ดีที่สุดในสถานการณ์ต่างๆที่หลากหลาย
2. Decision-Making (การตัดสินใจ) คือความสามารถในการตัดสินใจได้อย่างรวดเร็วและมีประสิทธิภาพ (คือหนึ่งในเก้าสมรรถนะที่นักบินทุกคนพึงมี)
3. Critical Thinking (การคิดวิเคราะห์อย่างมีวิจารณญาณ) คือการวิเคราะห์ข้อมูลโดยลึกซึ้งและฉลาดในการคิดตั้งคำถามกับสิ่งต่างๆ
4. Problem-Solving (การแก้ไขปัญหา) คือการหาแนวทางแก้ไขสิ่งต่างๆเมื่อต้องเผชิญกับปัญหา (คือหนึ่งในเก้าสมรรถนะที่นักบินทุกคนพึงมีซึ่งรวมอยู่ด้วยกันกับทักษะ Decision-Making)
.
สรุปง่ายๆ HOTS เป็นทักษะที่ทำให้นักบินไม่เพียงแค่ ‘บินได้’ แต่ต้อง ‘คิดเป็น’ ‘ปรับตัวได้’ และ ‘นำพา’ ตนเองและผู้โดยสารให้โบยบินไปได้ด้วยความปลอดภัยตลอดเที่ยวบิน
.
ทำไม HOTS จึงเปรียบเสมือน ‘ปีกที่มองไม่เห็น’ ของนักบิน
.
ด้วยเพราะเราไม่อาจมองเห็นสิ่งนี้เหมือนเช่นการมองเห็นเครื่องกำลังเทคออฟหรือแลนดิ้งอย่างนุ่มนวล แต่เราจะสัมผัสได้จากทุกๆการตัดสินใจของนักบิน โดยเฉพาะการตัดสินใจอย่างชาญฉลาดภายใต้สถานการณ์ที่กดดัน
.
เครื่องยนต์ทำให้อากาศยานเคลื่อนที่
.
ปีกหรือใบพัดช่วยสร้างแรงยกให้เครื่องลอยขึ้น
.
หากแต่ว่า ‘HOTS’ ช่วยให้นักบินเอาชีวิตรอด
.
ในโลกของการบิน บางครั้ง สภาวะแวดล้อมเปลี่ยนแปลงรวดเร็วมาก เช่น สภาพอากาศแปรปรวน ระบบของเครื่องขัดข้อง หรือการจราจรทางอากาศหนาแน่นแบบไม่คาดคิดมาก่อน
.
HOTS ช่วยให้นักบิน “บินนำหน้าเครื่องอยู่เสมอ” (Stay ahead of the aircraft) และสามารถควบคุมสถานการณ์ได้โดยไม่หลุด
.
มีสำนวนนึงของวงการการบินว่าไว้
.
“A superior pilot uses superior judgment to avoid situations that require superior skill.”
(สุดยอดนักบินใช้วิจารณญาณที่ยอดเยี่ยม เพื่อหลีกเลี่ยงสถานการณ์ที่ต้องใช้ทักษะในระดับสูงสุด)
.
ในตำราครูการบิน แนะนำให้ใช้ HOTS ในการฝึกนักบิน และปลุก HOTS ในตัวของนักบินทุกคนออกมา เพราะครูที่ดีจะไม่สอนเพียงแค่วิธีการคอนโทรลเครื่อง แต่จะสอนนักบินให้ ‘คิดเป็น’ โดยใช้เครื่องช่วยดังต่อไปนี้
.
1. Scenario-Based Training (การฝึกด้วยสถานการณ์จำลอง) – ให้ศิษย์ได้เผชิญกับสถานการณ์เสมือนจริง เช่น “หากสนามบินที่จะบินไปลงนั้น เกิดปิดกระทันหัน เราจะทำอย่างไร?”
.
2. Guided Reflection (การฝึกคิดแบบให้สะท้อนความคิดของตนเอง) – หลังบิน ให้ฝึกถามศิษย์โดยเน้นคำถามชวนคิด เช่น “ตอนฝึกท่าทางนั้น ทำไมถึงตัดสินใจแบบนั้น? หากมีโอกาสใหม่จะทำอย่างไร?”
.
3. Encouraging Questioning (กระตุ้นให้ศิษย์ตั้งคำถามกลับ) – ฝึกให้ศิษย์กล้าตั้งคำถาม ท้าทายสมมติฐาน และหาทางเลือกที่ปลอดภัยที่สุด
.
4. Using Decision Models (การใช้โมเดลช่วยในตัดสินใจ) – ในการบิน มีเครื่องช่วยจำเยอะ เช่น DECIDE Model (Detect, Estimate, Choose, Identify, Do, Evaluate) เพื่อช่วยให้ง่ายต่อการนำมาใช้ ส่งผลให้การตัดสินใจมีระบบมากขึ้น โดยเฉพาะภายใต้ความกดดัน
…..
ครูการบินย่อมรู้ดีว่า เป้าหมายที่แท้จริงของการบิน หาใช่การสร้างนักบินที่ท่องจำเช็คลิสต์ได้เก่ง หากแต่เป็นการสร้างนักบินที่รู้จักคิดล่วงหน้า และเลือกหนทางที่ปลอดภัยที่สุด บางครั้งสถานการณ์ที่ต้องไปลุยตรงหน้าอาจอยู่นอกตำราบิน
.
ทักษะการคิดขั้นสูงนี้ ทุกวงการล้วนนำไปใช้กัน มันคือทักษะชีวิต ไม่ว่าจะเป็นชั้นเชิงการตัดสินใจในแวดวงธุรกิจ การคิดวิเคราะห์อย่างเด็ดเดี่ยวฉับไวในห้องฉุกเฉินของแพทย์ หรือจะเป็นการตัดสินใจที่รวดเร็วอย่างมีกลยุทธ์ของเหล่านักกีฬาระดับโลก
.
แม้แต่ในชีวิตประจำวัน HOTS ก็มีประโยชน์มาก
.
นักบินที่มีทักษะการคิดขั้นสูงนี้ ไม่เพียงจะเป็นนักบินที่มีสมรรถนะครบครันแล้วแต่จะเป็นสุดยอดนักคิด นักวิเคราะห์ และผู้นำที่แข็งแกร่ง
.
อ็องตวน เดอ แซ็งแตกซูว์เปรี (Antoine de Saint-Exupéry) นักบินและนักเขียนชาวฝรั่งเศส (ผู้เขียนเรื่องเจ้าชายน้อย) เคยกล่าวไว้ว่า
.
“กองหินธรรมดาก็ไม่ใช่กองหินอีกต่อไป หากมีใครสักคนมองเห็นภาพของมหาวิหารนั้น .. ภายในใจของเขา”
<A rock pile ceases to be a rock pile the moment a single man contemplates it, bearing within him the image of a cathedral.>
.
นี่จึงเป็นสาเหตุที่ HOTS ถูกเน้นนักเน้นหนาในทฤษฎีการเรียนสำหรับครูการบิน เพราะครูจะต้องมองให้เห็นถึง ‘ของดี’ คือ การ ‘คิดเป็น’ ในตัวศิษย์แต่ละคน และขุดมันขึ้นมาใช้ให้ได้
.
อีกทั้งครูเองนี่แหละ ที่ยิ่งต้องคิดนำหน้าเครื่องให้มาก และคิดนำหน้าศิษย์ให้ไวด้วย
.
“อย่าเพียงสอนให้พวกเขาบินได้ แต่จงสอนให้ศิษย์คิดเป็น ตัดสินใจเป็น และบินด้วยปีกของปัญญา”
มันคือปีกที่มองไม่เห็น แต่นักบินทุกคนจำเป็นต้องใช้มัน
.
.
อ่านบทความอื่นๆได้ใน Facebook Page : Hovering Inspirations 👇
https://www.facebook.com/profile.php?id=61558412223812&mibextid=ZbWKwL