ความจำของนักบิน “ผู้ช่วยล่องหนที่อยู่ในห้องนักบินตลอดเวลา”

ปกติเรามักโฟกัสไปกับเช็กลิสต์ เครื่องมือ คู่มือ และอื่นๆ จนลืมไปว่า สิ่งที่เบากว่า แต่ทรงพลังสุดๆ มันอยู่ในหัวของเรา

.

ขั้นตอนบางอย่างจำเป็นต้องอ่านและห้ามจำ ทว่า .. ระบบความจำที่ถูกทำซ้ำๆต่อเนื่องกันมา มันคืออีกหนึ่งปัจจัยที่นักบินทุกคนต้องใช้ ต้องถนอม ต้องขัดเกลา และต้องมีเทคนิคเฉพาะ ซึ่งเมื่อเข้าวงการมาแล้วก็จะตกผลึกและซึมซับไปทีละนิด ทุกอย่างมีทฤษฎีรองรับ เรื่องนี้มีที่มาที่ไปดังนี้

.

ระบบความจำในสมองคนเรา สามารถลำดับได้ 3 ส่วนคือ

.

1. Sensory Store (ความจำจากประสาทสัมผัส)

.

เปรียบได้กับประตูรับข้อมูลผ่านประสาทสัมผัสทางตาและหู สิ่งต่างๆที่ผ่านแว่บมาทางสายตา (เรียกว่า Iconic Memory) จะอยู่ได้ราว 0.5 วินาที ขณะที่เมื่อได้ยิน (Echoic Memory) สิ่งนั้นจะอยู่ในหัวประมาณ 8 วินาที

ตัวอย่างเช่น เวลาเห็นภาพอะไรวูบหนึ่ง หรือได้ยินเสียงหวานๆของ ATC แล้วไม่ทวนคำซ้ำ ไม่จด ไม่เอาไปประมวลผลต่อ สมองจะจำได้แป๊บเดียว สัก 8 วินาทีก็ลืมแล้ว

.

2. Working Memory คือความจำระยะสั้น มักรู้จักกันในชื่อ Short-Term Memory

.

ความจำในระดับนี้ อยู่ได้ 15 – 30 วินาที เก็บข้อมูลได้จำกัดแค่ 5 – 7 รายการ เช่น จำคลื่นความถี่วิทยุ หรือการอ่านเช็กลิสต์

.

3. Long-Term Memory คือความจำระยะยาว

.

ความจำนี้มีความจุไม่จำกัด อยู่ได้ยาวนานตลอดชีวิต เก็บข้อมูลฝังแน่นยาวนาน เช่น การจำเหตุการณ์สำคัญในอดีต การบินเดี่ยวครั้งแรก หรือ ความจำที่เกิดจากการฝึกฝนทักษะซ้ำๆ จนกล้ามเนื้อทำไปได้โดยธรรมชาติ เป็นไปโดยอัตโนมัติ

.

อาจเปรียบเทียบความจำทั้งสามอย่างได้ดังนี้

.

• Sensory Store = กล้องที่ถ่ายภาพแบบเร็วมาก แต่ลบทันทีถ้าเราไม่ “หยิบมันมาใช้”

• Working Memory = กระดานไวท์บอร์ดเล็กๆ ที่เรากำลังเขียนข้อมูลอยู่

• Long-Term Memory = ตู้เก็บแฟ้มที่มีระบบจัดเก็บชัดเจน

.

ความจำสำหรับนักบินนั้นสำคัญมาก สังเกตว่าในครั้งแรกๆของนกใหม่ป้ายแดง เมื่อเริ่มจะฝึกบินภาคอากาศ มักจะมีอะไรให้ท่องจำเยอะมากๆ ไม่ว่าจะเป็นคำพูดติดต่อวิทยุ ขั้นตอนการสตาร์ตเครื่อง การดับเครื่องยนต์ หรือแม้แต่ท่าทางการฝึกต่างๆ

.

ยิ่งพูดเยอะยิ่งช่วยให้จำแม่น เวลาฝึกบิน บางทีครูก็ให้พูดไปด้วย คอนโทรลเครื่องไปด้วย จะเปล่งเสียงออกมา หรือจะออกเสียงในใจก็ตามสะดวก เพราะมันช่วยให้ข้อมูลไม่หลุดง่าย เหมือนการฝึก muscle memory เวลาทำ flare หรือ autorotation ยิ่งฝึก จะยิ่งจำ นี่คือหลักการของ Rehearsal (พูดซ้ำให้สมองจำ)

.

“Repetition is the mother of learning.”

(การทวนซ้ำบ่อยๆคือมารดาของการเรียนรู้)

.

ตำราวิชาปัจจัยมนุษย์ได้ให้เทคนิคเพิ่มพลังความจำ เอาไว้ใช้งานในห้องนักบินดังนี้

.

1. Mnemonics เป็นการสร้างตัวอักษรย่อของแต่ละรายการย่อยเอาไว้ เพื่อให้จำง่ายขึ้น เช่น FREDA = Fuel, Radios, Engine, Direction Indicator, Altimeter (จำง่าย ใช้ง่าย เหมือนเก็บหลายอย่างไว้ในกล่องเดียว) เทคนิคนี้ นักบินใช้กันบ่อย ใช้กันเยอะมาก

.

2. Chunking คือ การรวมข้อมูลเป็นกลุ่มก้อน เช่น 117.5 จะไม่จำแยกตัวเป็น 5 ตัว (รวมจุดด้วย) แต่จะจำเป็นก้อนเดียว เหมือนจำเป็นภาพเดียวไปเลย แบบนี้จะจำได้ง่ายกว่า ประหยัดพื้นที่ในสมองไปอีกเยอะ เพราะโดยธรรมชาติ สมองจะจำอะไรระยะสั้นๆได้แค่ 5 – 7 รายการ แต่วิธีนี้คือการรวบยอดหลายๆรายการเป็นก้อนเดียวกันไปเลยนั่นเอง

.

3. Catchphrases & Rhymes เช่น การท่องว่า “East is least, West is best.” (ตะวันออกลด ตะวันตกเพิ่ม) หรือการท่องอะไรที่มันคล้องจองกัน เป็นการท่องเพื่อสร้างจังหวะจะโคน จังหวะทำให้จำง่าย และใช้ได้จริง

.

4. Association จำเป็นภาพ เป็นระบบ จำรวมๆเป็นโครงสร้างและเชื่อมโยงกัน

ลอง ‘นึกภาพ’ เวลานั่งใน cockpit และจินตนาการถึงปุ่มกดต่างๆ เช่น ตำแหน่ง switch และการกวาดสายตาดูเครื่องวัดตรงหน้า เชื่อมโยงไปยังการทำท่าทางการบินต่างๆ

.

5. Overlearning คือการฝึกซ้ำจนไม่ต้องคิดเยอะ เช่น touch-and-go หลายรอบจนประสาทสัมผัสกับมือสื่อสารกันได้อย่างกลมกลืน

….

แต่ว่าอย่าประมาท เพราะ ‘มนุษย์’ ย่อมผิดพลาดได้เสมอ แล้วความจำนั้น ลืมได้ไหม คำตอบคือลืมได้แน่นอน แม้จะเก่งขนาดไหน เซียนขั้นเทพปานใดก็ตาม

หากมีปัจจัยแวดล้อมหลายอย่างเข้ามาก่อกวน ก็ทำให้ความจำนั้นถูกคุกคามได้ สมองจะลืมได้ถ้ามีอะไรมาก่อกวนทำให้เสียสมาธิ (Distracted) ทำหลายอย่างพร้อมกัน (Multitasking) และการที่ไม่เคยฝึกซ้ำเลย (No rehearsal)

.

นี่ยังไม่รวมเรื่องสภาพร่างกายและจิตใจอันถือเป็นองค์ประกอบหลักสำหรับความพร้อมก่อนการบินทุกครั้ง

.

นักบินที่จำเก่ง ไม่หลงลืม เรียกสติกับตัวเองได้ทุกขณะ ย่อมพาเที่ยวบินให้พุ่งทะยาน ผ่านทุกภารกิจให้ประสบความสำเร็จแล้วกลับมาลงได้ด้วยความปลอดภัย

ความจำไม่ใช่เวทมนตร์ แต่มันคือ “กล้ามเนื้อในสมอง”

.

ยิ่งใช้ ยิ่งแข็งแรง ยิ่งฝึก ยิ่งจำแม่น

.

ทุกวินาทีที่ลอยอยู่บนฟ้านั้น ความจำเปรียบได้กับผู้ช่วยล่องหน หากใช้เป็น รู้เทคนิค ฝึกบ่อยๆ เดี๋ยวก็จำเก่งเอง

.

.. เรื่องแบบนี้ฝึกกันได้ทุกคน ..

.

.

อ่านบทความอื่นๆได้ใน Facebook Page : Hovering Inspirations 👇

https://www.facebook.com/profile.php?id=61558412223812&mibextid=ZbWKwL